Polski Związek Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych (PZBWPHWiOK) powstał z inicjatywy byłych więźniów niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych, więzień i innych miejsc przymusowego odosobnienia ludzi w latach 1939-1945. Został wpisany do Rejestru Stowarzyszeń dla m. st. Warszawy 31 maja 1946 r.

Jesienią 1949 r., na mocy decyzji Biura Politycznego PZPR o likwidacji stowarzyszeń kombatanckich i utworzeniu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD), nasza organizacja została rozwiązana. Zjazd Likwidacyjny Związku odbył się 31 sierpnia 1949 r. W momencie likwidacji Związek liczył ok. 230 tys. członków, spośród których ok. 50 tys. wstąpiło do ZBoWiD, tworząc w nim autonomiczną strukturę pod nazwą „Środowisko Byłych Więźniów Obozów Koncentracyjnych”. Reszta pozostała niezorganizowana. W konsekwencji cały majątek Związku przejął protokolarnie ZBoWiD.

W 1989 r. podjęto starania o odtworzenie Związku. Zakończyły się one sukcesem i 11 stycznia 1990 r. związek został ponownie zarejestrowany. W piśmie z 31 marca 1994 r. Naczelny Sąd Administracyjny uznał ciągłość organizacyjną stowarzyszenia od 1946 r. Niestety nie oznaczało to zwrotu dawnego majątku Związku, który do dzisiaj, z uwagi na bardzo ograniczone fundusze, nie może realizować swoich celów statutowych w stopniu satysfakcjonującym dla członków i władz organizacji.